JASTRZĘBIE
Zespół dworsko - parkowy w Jastrzębiu

Zespół dworsko – parkowy położony jest w miejscowości Jastrzębie, gmina Lipno, w odległości ok. 5 km. od miasta Lipna na łuku drogi Lipno - Rypin. Z planu sytuacyjnego wynika, że zespół ten tworzy nieregularny kształt zbliżony do prostokąta. Powstanie obecnego układu zespołu dworsko – parkowego datuje się na początek XIX w. Równocześnie z budową klasycznego drewnianego dworku założono park krajobrazowy ze stawem o nieregularnym wydłużonym kształcie na osi ogrodowej dworu. W drugiej połowie XIX w. dobudowano do dworku murowane skrzydło z dwiema kondygnacjami i dwuspadowym dachem, co zmieniło styl dworu na eklektyczny.
Granice pierwotnego zespołu dworsko – parkowego ze wszystkich stron wyznaczają istniejące drogi. Od strony zachodniej szosa asfaltowa z Lipna, od strony północnej droga brukowana przechodząca w gruntową prowadząca do Rypina, a od strony południowej i wschodniej drogi polne.
Po wschodniej stronie zespołu znajduje się budynek Szkoły Podstawowej w Jastrzębiu z zespołem boisk sportowych. Na wysokości boisk znajduje się staw, którego brzegi częściowo porośnięte są drzewami. Na północ od boisk stoi budynek gospodarczy a nieco dalej remiza strażacka.
Centralną część terenu zajmuje park, w jego północnej części na wydzielonej geodezyjnie działce zlokalizowany jest dwór W części parkowej nie zachowały się dawne drogi, chociaż ślad ich w terenie można odczytać, niekiedy ze szpalerowatego układu drzew i luk pomiędzy nimi. Część zabudowań jest użytkowana na cele mieszkalne, a część wykorzystywana przez Gminną Bibliotekę Publiczną.
Teren poza częścią parkową, szkolną i dworem wykorzystywany jest w chwili obecnej na uprawy rolne. Park dworski z okazałym starodrzewem i czytelną kompozycją przestrzenno-funkcjonalną, powstały na początku XIX wieku w stylu krajobrazowym, ze stawem o nieregularnym wydłużonym kształcie na osi ogrodowej dworu.
Na środku stawu znajduje się zadrzewiona wyspa. Północną granicę parku stanowi droga brukowana obsadzona obustronnie lipami. Od tej drogi znajduje się podjazd do parku. Zewnętrzną granicę części parkowej stanowiła aleja dębowa, a alejkę od dworku do stawu obsadzono kasztanowcem. Pomiędzy dworem a stawem znajduje się polana. Na początku XX wieku zasadzono aleję grabową i urządzono kort tenisowy.
Właścicielem zespołu jest Skarb Państwa, przy czym park znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Skrwilno, natomiast dwór Urzędu Gminy Lipno.

Zabytki - Zespół dworsko - parkowy w Jastrzębiu

WIERZBICK
Zespół pałacowo - parkowy w Wierzbicku

Zespół pałacowo parkowy wzniesiono w połowie XIX w. Następnie został on rozbudowany o dwukondygnacyjną fasadę ok. 1920 r. Pałac z otaczającym go parkiem położony jest na południowy – wschód od Lipna i na wschód od zabudowań wsi Wierzbick, po północnej stronie drogi gruntowej prowadzącej z Wierzbicka do wsi Piątki. Usytuowany jest w luźnej zabudowie, nieco na wzniesieniu w otoczeniu starodrzewu.
Granice działki są wyznaczone naturalnie przez drzewostan parkowy, zajmujący wzniesienie terenowe. Od południowej drogi do rowu przebiegającego równolegle, prowadzi podwójna aleja jesionów i lip osią skierowana do kierunku pałacu. Za rowem przed wzniesieniem, na którym usytuowany jest pałac znajduje się obszerna polana, której zachodnim skrajem prowadzi podjazd do pałacu.
Po zachodniej stronie podjazdu znajduje się niewielki staw, wzdłuż którego rośnie żywopłot (szpaler) grabowy. W najbliższym otoczeniu pałacu i za nim w kierunku północnym występuje stary drzewostan parkowy, głównie liściasty (lipa, dąb, jesion, kasztanowiec).
Na osi południowej pałacu w kierunku wschodnim w szerokim pasie zajmującym grzbiet wydłużonego wzniesienia rośnie młody drzewostan typu leśnego w formie jednorodnej buczyny w środku, a na obrzeżu i we wschodnim końcu reprezentowany przez sosnę. Zachodnia granica parku zamknięta jest podwójnym szpalerem grabowym.
W części północnej pomiędzy starymi drzewami występuje bardzo dużo młodych drzew głównie klon pospolity, pochodzący z samosiewu.

Zabytki - Zespół pałacowo - parkowy w Wierzbicku

ZŁOTOPOLE
Park podworski w Złotopolu

Park podworski w Złotopolu położony jest po południowej stronie szosy Toruń – Lipno ok. 4 km od Lipna. Szosa ta stanowi południowo – wschodnią granicę założenia parkowego, natomiast od południa i południowego zachodu granicę tworzy droga gruntowa prowadząca do Konotopia. U zbiegu tych dróg we wschodniej części znajdują się resztki drzewostanu parkowego ze strumieniem i stawem. Strumień stanowi aktualną zachodnią granicę (do wysokości alei lipowej) parku.
Wzdłuż szosy część parkową oddziela podwójny szpaler żywopłotowy z grabu. Ogółem rozpoznano i zinwentaryzowano na obszarze dawnego zespołu dworsko – parkowego 30 gatunków drzew i krzewów. Najliczniej występuje olcha czarna rosnąca głównie wzdłuż strumienia i w pobliżu przepustu pod szosą.
Najstarsze drzewa rozpatrywane są przez robinie akacjowe rosnące pomiędzy zlewnią mleka a Klubem Rolnika. Tworzyły one kiedyś szpaler prowadzący do dworu w kierunku pól i lasów położonych na południe od zespołu.
Przeciętny wiek drzewostanu stanowiącego pierwotny układ przestrzenny parku (aleja lipowa i klonowa) oraz grupa sosny wejmutki ocenia się na 80 – 100 lat. Ogólnie stan zdrowotny drzew jest dobry, występują jedynie wiatrołomy szczególnie wśród klonów jesionolistnych. Nie ma drzew zarejestrowanych jako pomniki przyrody.
Z pierwotnych elementów założenia dworsko – parkowego zachował się fragment drzewostanu parkowego z dojazdową aleją lipową i aleją klonową wzdłuż drogi południowej, mocno zniszczony ścięty szpaler grabowy, oraz ciek wodny ze stawem.

Zabytki - Park podworski w Złotopolu

BRZEŹNO
Parafia M.B. Częstochowskiej
87-618 Brzeźno k. Lipna,
tel. 054/ 288 13 76
Proboszcz: ks. mgr Jacek Kopczyński

Parafię M.B. Częstochowskiej ustanowiono w 1914 r., ponownie w 1956 r. Należą do niej miejscowości: Brzeźno, Drozdowiec, Komorowo, Maliszewo (część), Oparczyska, Wąkól i Żabieniec, które w 1991r. liczyły łącznie 908 mieszkańców.
Parafiami sąsiednimi są: Bobrowniki, Wniebowzięcia NMP w Lipnie, Bł. M. Kozala w Lipnie, Ostrowite, Sumin. W dyspozycji parafii znajduje się ziemia parafialna o powierzchni 0,30 ha, kościoły – drewniany i murowany, plebania murowana z 1967 r., budynek gospodarczy, cmentarz grzebalny oraz kaplica pod wezwaniem Chrystusa Króla Miłosiernego w Maliszewie – murowana, pokryta eternitem, poświęcona 3 XI 1988 r. przez BPA Henryka Muszyńskiego.
Zbudowany w XVIII w. Z fundacji właścicieli wsi Rościszewskich. Początkowo stał on w ogrodzie należącym do dziedzica. Przeciągnięty za pomocą belek na miejsce, gdzie stoi dzisiaj. W latach 1955 - 1956 odnowiony i powiększony o murowaną przybudówkę od północy i kaplicę od południa. Drewniany, orientowany, konstrukcji zrębowej. Halowy, nakryty stropem płaskim z fasetą. Chór muzyczny drewniany na czterech słupach. Na zewnątrz ściany szalowane.
Dachy siodłowe ze skośnymi połaciami nad prezbiterium od wschodu i nad nawą od zachodu, kryte blachą. Na kalenicy nad nawą wieżyczka na sygnaturkę, sześcioboczna z latarnią, zwieńczona ostrosłupowym daszkiem podbitym blachą. Wewnątrz znajduje się tylko ołtarz główny barokowy z pierwszej połowy XVIII w. z obrazem św. Antoniego Padewskiego oraz kilka starych ławek (nie mających wartości historycznej).
Poza tym wyposażenie kościoła zostało przeniesione po oddaniu do użytku nowego murowanego kościoła ok. 2000 roku.

Zabytki - Parafia M.B. Częstochowskiej w Brzeźnie

OSTROWITE

Parafia św. Mateusza Ap.

Ostrowite 8, 87-600 Lipno, tel. 054/ 287 33 60

Proboszcz: ks. Roman Żerkowski

KOŚCIÓŁ parafialny p.w. św. Mateusza, wybudowany w drugiej poł. XVIII w., być może rozbudowany w 1813 r., Wieżyczka czworoboczna, zwieńczona hełmem cebulastym, nadbudowana w 1813 r. Odnawiany w latach: 1907, przed 1939, 1967 r. Drewniany, orientowany, konstrukcji zrębowej, wzmocniony liściami, na podmurowaniu. Ściany od zewnątrz i wewnątrz oszalowane przed 1939 r. Prezbiterium zamknięte trójbocznie z niewielką prostokątną zakrystią od pn. Szersza nowa dwuprzęsłowa, przedłużona zapewne w 1813 r. o kruchtę i dwa pomieszczenia po jej bokach. Wnętrze jest nakryte płaskim stropem. W tęczy belka z krucyfiksem zapewne po 1813 r. Wyposażenie kościoła o charakterze jednolitym, klasycystycznym, zapewne po r. 1813. Ołtarz główny ze współczesnym obrazem Matki Bożej Nieustającej Pomocy, po konserwacji w Toruniu, w nowej ramie złoconej. Dwa ołtarze boczne. Świątynia była odnawiana wewnątrz w latach 1977 i 1985. nowe poszycie i nowy dach (blacha cynkowa na świątyni i wieży), nowe ławki w nawie i prezbiterium, rzeźbiona droga krzyżowa oraz ogrodzenie wokół świątyni zostały wykonane w latach 1989 – 1995. Ołtarz neogotycki z dębowego drzewa i figury Matki Bożej i św. Józefa z gołąbkami gołąbkami z roku 1600 – złocone w ostatnim czasie.

Miejscowości: Ostrowite, Barany (7 km), Grabiny (6), Ostrowitko (2), Rutki (5), Kolonia Ostrowite (1), - gm. Lipno; Suszewo (3), Szczepanki (2) – gm. Wielkie.

Liczba mieszkańców ok. 1320.

Cmentarz: 1 ha, odległość od kościoła 350 m.

Zabytki - Parafia św. Mateusza Ap. w Ostrowitem

KARNKOWO

Parafia św. Jadwigi

Karnkowo 3, 87-600 Lipno, tel. 054/ 289 92 90

Proboszcz: ks. kan. mgr Daniel Augustyniak

Miejscowość Karnkowo leży przy trasie Toruń – Warszawa w powiecie lipnowskim, gminie Lipno, 5 km na wschód od Lipna.

Parafialna świątynia w Karnkowie położona jest na niewielkim wzniesieniu, w otoczeniu drzew. Najstarsza wzmianka o miejscowości Karnkowo pochodzi z 1271 r. Przez wieki była to siedziba rodu Karnkowskich, z których najsłynniejszym był Stanisław Karnkowski (1520-1603), biskup włocławski, a potem arcybiskup gnieźnieński.

Erekcja parafii w 1779 r.; do 1925 r. parafia należała do diec. Płockiej.

Obecny budynek kościoła parafialnego rozplanowany jest na rzucie nierównego krzyża łacińskiego, który tworzą: prezbiterium, nawa, dwie kaplice boczne, wieża oraz zakrystia z bocznym aneksem. Kościół jest orientowany (położony na osi wschód - zachód) z niewielkim odchyleniem prezbiterium ku południowi. Do kościoła prowadzą trzy wejścia. Główny portal znajduje się w fasadzie zachodniej. Boczne - w kaplicy północnej oraz w aneksie zakrystii. Kościół wykonany został z cegły i pokryty jest tynkiem (obecne otynkowanie wykonano w 1992 r.) Zdobią go cztery barokowe szczyty (frontowe ściany kaplic oraz zakończenie nawy i prezbiterium). Przekrycie budynku stanowią dachy siodłowe kryte blachą. Zakrystia ma dach pulpitowy. Do początku lat 80-tych kościół był pokryty dachówką (karpiówka). Maksymalna wysokość budynku osiąga około 25 m. Kościół jest otoczony murem betonowym. Powstał on, a przynajmniej jego część, około 1824 r. Od południa do świątyni wiodą schody oraz jedno-przelotowa brama z furtkami po bokach. Brama wybudowana została w XIX w. Pochodzi z początków stulecia. Od zachodu na pagórek, na którym usytuowany jest kościół wiodą schody i taras zbudowane, jak wskazuje data, tam umieszczona, w 1975 r.

Zabytki - Kościół Parafialny św. Jadwigi w Karnkowie